Document Type : research

Authors

• Hasti Chalabi ¹
• Hosein Zare ²
• Mahdieh Rahmanian ³

¹ Ph.D. Candidate in Health Psychology, International Unit, Payame Noor University, UAE Branch

² Professor, Department of Psychology, Payame Noor University, Tehran, Iran.

³ Department of Psychology, Payame Noor University, Tehran, Iran.

Abstract

Objective: The present study aimed to present and investigate the structural model of the effectiveness of the cognitive-based intervention on cortisol and lipid profiles, with the mediating effect of cognitive flexibility and behavioral brain systems in overweight people with high stress.
Method: The research design was experimental with a control group, pre-test-post-test, and follow-up design. Multivariate analysis of covariance was used to analyze the data. The statistical population of this research was all 190 people referred to the cosmetic surgery clinic in 2023. The research sample consisted of 30 people (15 for the experimental group and 15 for the control group) selected through the purposeful sampling method and according to the research inclusion and exclusion criteria. The respondents answered the Behavioral Activation / Inhibition Systems Scale (Carver & White, 1994) and Connor and Davidson’s Flexibility Questionnaire (2003). A semi-structured interview was used to measure stress.
Results: The results of univariate covariance analysis showed a significant difference between the two experimental and control groups in the variables of brain-behavioral systems (F = 3.824, P = 0.035) and cognitive flexibility (F = 4.958, P = 0.032). Also, the effectiveness of the cognitive intervention on cortisol was 0.70. It means that 79% of the changes obtained in the post-test scores of the experimental group were due to the intervention.
Conclusion: We can conclude that stress leads to an increase in overweight and a reduction in an individual's flexibility and positive attitude toward body image. Therefore, using Yoga, breathing exercises, cognitive therapy, and treating overweight people to manage their stress correctly is necessary.

Keywords

• Cognitive-based intervention
• Cortisol and lipid profiles
• Behavioral brain systems
• Cognitive flexibility
• High stress

Main Subjects

• Psychological interventions in health and diseases

Article Title [Persian]

ارائه مدل ساختاری اثر بخشی مداخله مبتنی بر شناخت بر نیمرخ چربی و کورتیزول با اثر واسطه ای سیستم های مغزی-رفتاری،انعطاف پذیری شناختی درافراد دارای اضافه وزن با استرس بالا

Authors [Persian]

• هستی چلبی ¹
• حسین زارع ²
• مهدیه رحمانیان ³

¹ دانشجوی دکترای روان‌شناسی سلامت، دانشگاه پیام‌نور، واحد بین‌الملل، شعبه امارات

² استاد گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور

³ Department of Psychology, Payame Noor University, Tehran, Iran.

Abstract [Persian]

پژوهش حاضر با هدف بررسی ارائه مدل ساختاری اثر بخشی مداخله مبتنی بر شناخت بر نیمرخ چربی و کورتیزول با اثر واسطه ای سیستم های مغزی-رفتاری،انعطاف پذیری شناختی درافراد دارای اضافه وزن با استرس بالا انجام شده است. طرح پژوهش حاضر، ‌آزمایشی از نوع گروه گواه با پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری بود. جامعه اماری این پژوهش کلیه افراد مراجعه کننده به کلینیک جراحی زیبایی در سال 1401 بودند که تعداد آنها190 نفر می باشد. نمونه پژوهش حاضر مشتمل بر 30 نفر( 15 نفر برای گروه آزمایش و 15 نفر برای گروه کنترل )می باشد. که به شیوه نمونه گیری هدفمند و متناسب با شرایط گروه متقاضی انجام شد و به پرسشنامه پرسشنامه تصور از جسم خویشتن کش و همکاران (1987)، مقیاس سیستم‌های بازداری / فعال سازی رفتاری کارور و وایت (1994) و پرسشنامه انعطاف پذیری کانر و دیویدسون (2003) پاسخ دادند. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که نتایج تحلیل کواریانس تک متغیری تفاوت معناداری را بین دو گروه آزمایش و کنترل در متغیرهای سیستم های مغزی-رفتاری(3.824=F و035/0 P =) و انعطاف پذیری شناختی(4.958=F و032/0 P =) نشان می‌دهد. میزان اثر بخشی مداخله مبتنی بر شناخت بر کرتیزول نیز 70.9/0 بوده است. بدین معنا که 79% از تغییرات حاصل شده در نمرات پس آزمون گروه آزمایش ناشی از اجرای طرح بوده است. در نتیجه می‌توان گفت که استرس منجر به افزایش اضافه وزن میگردد و موجب کاهش انعطاف پذیری و نگرش مثبت افراد در زمینه تصویر بدنی خواهد شد. لذا لازم است که آموزش‌ها و درمانهای مناسب در زمینه مدیریت استرس به افراد دارای اضافه وزن ارائه گردد.

Keywords [Persian]

• مداخله مبتنی بر شناخت
• نیمرخ چربی و کورتیزول
• سیستم های مغزی-رفتاری
• انعطاف پذیری شناختی